Uszkodzone na skutek chłodów kiełki i siewki kukurydzy – wiosna 2016 r.
Co roku przed plantatorami kukurydzy pojawiają się nowe wyzwania. Wczesna i ciepła pogoda
oraz wygrzana gleba w kwietniu 2016 r. zachęciła do rozpoczęcia bardzo wcześnie siewów kukurydzy.
Niestety okazało się, że po okresie ciepła w ostatniej dekadzie kwietnia występowały silne przymrozki przez kolejne 7-10 nocy i w czasie takiego przebiegu pogody ochłodziła się powierzchniowo gleba, w której rozpoczęły już kiełkowanie ziarna kukurydzy.
Taki przebieg pogody nie wywołał niepokoju wśród plantatorów, gdyż na wielu polach kukurydza nie była jeszcze skiełkowana i pozornie wydawało się, że dzięki bardzo wczesnym przymrozkom uniknęła uszkodzeń liści po wschodach w wyniku przymrozków majowych.
Fot. Adam MajewskiKWS Polska |
W maju jednak okazało się, że na niektórych polach brakuje części obsady roślin. Mogło to sugerować spalenie ziarna lub siewek nawozem rzędowym. Po sprawdzeniu jednak zwykle okazywało się, że ziarno jest skiełkowane, ale kiełki są nienormalne: skręcone, rosną w dół i mają rozwinięte liście mimo, że gleba nie była zaskorupiona…,a tak właśnie wyglądały zdeformowane siewki – jak gdyby na powierzchni gleby była skorupa glebowa nie mogły się przez nią przebić.
Wymarznięcia lub uszkodzenia kiełków przed skiełkowaniem nie zdarzają się często i nie wszyscy prawidłowo rozpoznali przyczynę tych deformacji
Kiedy bardzo zimne powietrze schładza glebę i penetruje ją wystarczająco długo może dojść do uszkodzeń koleoptylu, mezokotylu lub też stożka wzrostu, a wtedy roślina ginie i/lub nie kiełkuje. Aby jednak do tego doszło przymrozki muszą być bardzo silne – około -4°C i więcej poniżej zera. Im więcej nocy z przymrozkami, tym oczywiście uszkodzenia kiełków mogą być poważniejsze
Przesuszona i lekka gleba oraz zbrylenie gleby cięższej zwiększa prawdopodobieństwo uszkodzeń przymrozkowych kiełków przed skiełkowaniem na powierzchnię gleby, gdyż dość łatwo wnika tam zimne powietrze. Podobnie przedłużające się wschody na skutek wysiewu w zimną glebę wydłużają okres największej wrażliwości na zimno kiełków kukurydzy
Dość często na wcześnie obsianych polach obok normalnie rozwiniętych siewek kukurydzy brakowało obsady i okazywało się, że były tam skiełkowane ziarniaki, z bardzo dobrze rozwiniętymi korzeniami, ale bez kiełka (!) – brakowało mezokotylu i koleoptylu, które zmarzły, gdyż były bliżej powierzchni gleby w czasie kiedy występowały przymrozki, a następnie uległy rozkładowi gnilnemu . Oczywiście w tym miejscu rośliny już nie wyrosną. Siewki kukurydzy są bardzo wrażliwe na uszkodzenia przymrozkowe przed wschodami. Przeżywalność siewek zależy od ich stadium rozwojowego, stopnia uszkodzenia koleoptylu i czy stożek wzrostu przeżył. Zwężenia i pociemnienie (zbrązowienie) koleoptylu i mezokotylu są objawami umierania tkanek. Nawet jeśli liście wewnątrz koleoptylu przeżyją (co zdarza się bardzo często) to nie są one w stanie przebić się przez glebę na powierzchnię, gdyż nie są już mechanicznie chronione przez koleoptyl – siewka skręca się w korkociąg.
Zdarza się, że w miejscach braku wschodów wykopywane są ziarniaki z dość dobrze rozwiniętymi korzeniami, ale bez przemarzniętego kiełka, który do czasu lustracji plantacji został już rozłożony przez mikroorganizmy glebowe.
Na plantacjach widoczne są braki obsady, których przyczynę bez sprawdzenia stanu ziarna trudno określić. Jednak jeśli mamy do czynienia z sytuacją jak na zdjęciu poniżej, gdzie w miejscu braku wschodów znajdujemy skiełkowane ziarna z korzeniami a kiełki są skręcone, brakuje ich lub widoczne są szczątki kiełka – to są to typowe objawy uszkodzeń przez chłody (przymrozki) podczas kiełkowania.
Najczęściej na skutek przymrozków podczas wschodów przemarza wierzchołek koleoptylu, brązowieje i przedwcześnie pęka. Siewka reaguje na to rozwijaniem liści pod powierzchnią gleby (niezależnie od głębokości). W innych przypadkach liście pozostają jakby sklejone w wierzchołku koleoptylu i siewka zawija się jakby była skorupa glebowa na powierzchni. W najgorszych przypadkach, gdy przemarznie stożek wzrostu to taka siewka zamiera bardzo szybko.
Po fazie pęcznienia ziarno rozpoczyna proces kiełkowania – zwykle jest to po 2-3 dniach od siewu, jeśli temperatura gleby i wilgotność są optymalne. W wyniku pęcznienia ziarniak zwiększa swoją objętość
i staje się miękki. Jednak komórki tkanek ziarniaka na skutek chłodów stają się mniej elastyczne i mogą pękać podczas pęcznienia. Objawami uszkodzeń spęczniałych ziarniaków na skutek chłodów są: przerwanie kiełkowania lub zahamowanie wzrostu korzenia zarodkowego (głównego) oraz koleoptylu, którego wzrost powinien być kolejną fazą kiełkowania. Uszkodzenia koleoptylu (opisane wcześniej) skutkują najczęściej jego deformacją w tzw. korkociąg.
W ramach szkoleń zawsze podkreślamy wymóg minimalnej temperatury gleby (+5°C dla rozpoczęcia siewu odmian w typie flint/dent i minimum +10-12°C dla odmian w typie dent) na głębokości siewu.
W sezonie 2016 gleba była wygrzana w kwietniu, ale nikt się nie spodziewał tak silnych i długotrwałych przymrozków w 3. dekadzie kwietnia, które uszkodziły i zredukowały obsadę na wielu plantacjach kukurydzy w całej Polsce.
Opracował:
Dr Adam Majewski
Agroservice Kukurydza
KWS Polska Sp. z o.o.